آی یو آی (IUI) و آی وی اف (IVF) یا میکرواینجکشن (ICSI)

آی یو آی(IUI) : این اقدام به معنی تزریق اسپرم شسته شده و تقویت گردیده مرد به طورمستقیم به درون حفره رحم خانم است. در اصل این روش نوعی نزدیکی پیشرفته محسوب می شود که دخالتهایی مناسب درآن شده است.....ادامه مطلب را ببینید.....

آی وی اف(IVF) یا میکرواینجکشن (ICSI): در بیمارانی که مشکلات پیشرفته تر وشدیدتری دارندو یا اقدامات درمانی قبلی موفقیت آمیز نبوده است، قدم بعدی درمان، لقاح خارج رحمی یا تشکیل آزمایشگاهی جنین است.....ادامه مطلب را ببینید.....

آی یو آی(IUI) : این اقدام به معنی تزریق اسپرم شسته شده وتقویت گردیده مرد به طورمستقیم به درون حفره رحم خانم است.

در اصل این روش نوعی نزدیکی پیشرفته محسوب می شود که دخالتهایی مناسب درآن شده است.

این روش درمانی در موارد زیر راهکار درمانی محسوب می شود:نازایی با فاکتورمردانه خفیف تا متوسط، تخمک گذاری نامناسب خانم با حداقل یک لوله باز وسالم، موارد آندومتریوز درجه یک ودووبرخی موارد آندومتریومایی که لوله ها هنوز درگیر نشده است ،موارد نازایی بدون علت مشخص، موارد با عدم پاسخ به درمانهای تحریک تخمک گذاری سرپایی.،موارد با انزال رو به عقب (یا اصطلاحا" رتروگرید) در مرد وموارد عدم امکان نزدیکی کامل به علت انقباض واژن در خانم (اصطلاحا" واژینیسموس).

درزمان قاعدگی خانم (درسه روز اول) با انجام سونوگرافی واژینال ودر صورت نبودن مشکل،تحریک تخمدانی با تجویز داروهای خوراکی وتزریقی طبق شرایط بیمار وصلاحدید پزشک آغاز می گردد.با فواصل معین با تکرار سونوگرافی، پاسخ تخمدانها بررسی می شوند وداروهای لازم تنظیم می گردند.طی این دوره ،برنامه نزدیکی معینی را بیمارباید انجام بدهد. وقتی اندازه فولیکولها به حد مناسبی رسیدند ،به بیمار اعلام می گردد که داروی نهایی برای آزادسازی فولیکولها چه وقت تزریق گردد ومعمولا دو روز بعداز آن بیمار بهمراه همسرش مراجعه خواهند نمود.در روز IUI ، نمونه مایع منی آقا گرفته شده و طی عملیات شستشووتقویت حدودا" دو ساعته درآزمایشگاه ،بهترین اسپرمها جدا شده وآماده تزریق به خانم می گردد. خانم بر روی تخت معاینه زنان قرار گرفته وبعداز گذاشتن اسپکولوم نمونه اسپرم آماده شده با یک لوله پلاستیکی نازک وباریک، بدون درد وبیهوشی ، براحتی وارد رحم می شود.

بعداز انجام IUI ، خانم برای 15تا20 دقیقه استراحت می کند وبعد به خانه خود می رود وزندگی طبیعی خود را ادامه می دهد. بعداز انجام آی یو آی احتیاج به استراحت مطلق نیست ؛ زوجین برنامه نزدیکی معینی را باید داشته باشند و خانم یک سری داروی خاص هم مصرف خواهند نمود.شانس موفقیت هر دفعه انجام آی یو آی حداکثر15تا20 % (حتی دربهترین مراکز خارج از کشور)است.این روش بدون نیاز به بیهوشی وبستری،بدون درد وباحدود یک دهم هزینه آی وی اف ، روشی است که دربسیاری از زوجهای نابارور،روش اول پیشنهادی برای درمان است. از نظر بسیاری از مراجع علمی سیکل آی یوآی را تا 6 بار می توان ادامه داد؛ولی ما معمولا سه سیکل پیاپی را پیشنهاد می کنیم وبعداز آن در صورت عدم دریافت پاسخ درمانی، باید بررسی مجدد انجام شده وتصمیم گیری شود.

آی وی اف(IVF) یا میکرواینجکشن (ICSI): در بیمارانی که مشکلات پیشرفته تر وشدیدتری دارندویا اقدامات درمانی قبلی موفقیت آمیزنبوده است،قدم بعدی درمان، لقاح خارج رحمی یا تشکیل آزمایشگاهی جنین است. تحریک تخمک گذاری درخانم با داروهای بیشتر وبا روشهای پیچیده تر از آی یوآی معمولا برای حدود 6هفته (حدود1.5 ماه) با کنترلهای متعدد سونوگرافی جهت تنظیم داروها ادامه خواهد داشت تا مثل روش آی یو آی تخمدانها به آمادگی مناسب برسند.در روز مناسب بیماروهمسرش همراه باهم مراجعه خواهند نمود.خانم باید ناشتا بوده واز شب قبل هیچ چیز مصرف نکرده باشد. خانم به اتاق عمل منتقل شده وبایک بیهوشی خفیف در حد خواب آلودگی با کمک سونوگرافی واژینال از راه واژن با سوزن مخصوص تخمدانها تخلیه می شوندوتخمکهای بدست آمده درآزمایشگاه با اسپرم همسر ایشان لقاح می یابد. نمونه انزال آقا همان روزدرآزمایشگاه مثل دادن نمونه معمولی گرفته می شود؛مگرمواردی که درمایع منی آنها اسپرم یافت نمی شود (آزواسپرمیا) ،که دراین افراد با بی حسی موضعی ازبیضه ها نمونه گرفته می شود. در روش قدیمی ترIVF اسپرم و تخمک در محیط آزمایشگاه در یک ظرف قرار داده شده تا خودشان لقاح کنند.در روش جدیدتر که تقریبا" درسراسر جهان روش معمول واستاندارد محسوب می شود،بهترین تخمکها واسپرمها انتخاب شده وبه صورت یک به یک با کمک وسایل آزمایشگاهی مخصوص ،لقاح برقرارمی گردد( همان میکرواینجکشن یا ICSI ). جنین های ایجاد شده بسته به شرایطشان در محیط آزمایشگاه پرورش داده شده وسپس در روز دوم یا سوم بدون بیهوشی وارد رحم می شوند.دربرخی موارد تعداد جنین با کیفیت عالی زیاد بوده که می توان تعدادی ازآنها را فریز نموده ودرماههای بعدی،درصورت عدم موفقیت سیکل اول ،انتقال نمود.توجه به این نکته لازم است که با وجود طی تمامی مراحل فوق الذکر وصرف هزینه بالا،حتی دربهترین شرایط آزمایشگاهی خارج از کشور، نهایتا" 40% شانس موفقیت وجود خواهد داشت؛و در صورتی که جنین فریز شده وجود نداشته باشد،تمام مراحل وهزینه ها از ابتدا باید آغاز شوند. بعداز انتقال جنین،بیمار همانروز مرخص شده وفقط در 2-3 روز اول توصیه به استراحت نسبی می گرددوبعداز آن نیازی به استراحت نبوده وزندگی عادی را طی خواهند کرد؛هرچند که طی مدت معینی منع نزدیکی قبل و بعداز انتقال جنین باید رعایت شود وهمچنین، داروهای خاصی برای دوره بعداز انتقال جنین تجویز خواهد شد.

سندرم فعال شدن شدید تخمدانها یا OHSS : تجویز داروهای تخمک گذاری چه از یک قرص ساده مثل کلومیفن ولتروزول گرفته تا داروهای پیچیده تر وبا میزان بالاتر در سیکلهای آی وی اف ممکن است باعث شوند که در خانم تعداد زیادتر از لزوم تخمک تولید شود. تعیین اینکه کدام بیمار دچار این عوارض می شود قبل از تجویز داروها ممکن نیست؛ دربیماران با سیکلهای نامنظم پریودی واصطلاحا" پی سی او(PCO) ،بیماران لاغرتر،سیکلهای با نیاز به داروی بیشتر برای رسیدن به تخمکهای با تعداد مناسب ودر افراد با سابقه قبلی بروز این عوارض، شانس بروز بالاتر خواهد بود. در این موارد با توجه به شدت بیماری ،علایم زیر دیده می شوند:نفخ،حالت تهوع واستفراغ، بی اشتهایی ،درد شکم،تجمع مایع درشکم، کاهش حجم ادرار وتنگی نفس. بسته به شرایط بیمار اقدامات درمانی سرپایی ویا بستری در بیمارستان انجام خواهد شد.

نتایج

یک سیکل IVF / میکرواینجکشن حدود دو هفته طول می‌کشد. شانس شما برای داشتن یک نوزاد سالم به روش IVF / میکرواینجکشن به عوامل بسیاری همچون سن و علت ناباروری بستگی دارد. علاوه بر این، IVF / میکرواینجکشن می‌تواند زمان‌بر، پر هزینه و تهاجمی باشد. همچنین اگر بیش از یک رویان در رحم کاشته شود، IVF / میکرواینجکشن می‌تواند منجر به حاملگی چند قلو شود.

همان‌طور که گفته شد، تولد یک نوزاد سالم به روش IVF / میکرواینجکشن به عوامل بسیاری بستگی دارد:

• سن مادر: هر چه سن مادر کمتر باشد، احتمال باردار شدن و داشتن یک نوزاد سالم به روش IVF‌ / میکرواینجکشن و با استفاده تخمک‌های خود مادر، بالاتر می‌رود. با توجه به نتایج منتشر شده توسط انجمن ART، شانس تقریبی تولد یک نوزاد زنده پس از IVF / میکرواینجکشن به صورت زیر است:
  • 43-41 درصد برای زنان زیر 35 سال
  • 36-33 درصد برای زنان بین 37-35 سال
  • 27-23 درصد برای زنان بین 40-38 سال
  • 18-13 درصد برای زنان بالاتر از 40 سال
• وضعیت رویان: احتمال تولد نوزاد زنده با استفاده از رویان‌های منجمد کمتر است. هر چند به نظر نمی‌رسد که استفاده از اسپرم در وضعیت‌های مختلف، تأثیری در میزان موفقیت داشته است.
• تاریخچه باروری: زنانی که پیش از این، بچه‌دار شده‌اند احتمال اینکه به روش IVF / میکرواینجکشن باردار شوند بیشتر است اما میزان موفقیت برای زنانی که قبلاً چند بار از IVF / میکرواینجکشن استفاده کرده‌اند و باردار نشده‌اند، کمتر است.
• علت ناباروری: داشتن یک ذخیره طبیعی از تخمک‌ها، شانس باردار شدن را بالا می‌برد. همچنین زنانی که اندومتریوز دارند، ‌احتمال باردار شدنشان با استفاده از IVF / میکرواینجکشن کمتر است.
• عوامل مربوط به شیوه زندگی: سیگار کشیدن می‌تواند شانس موفقیت یک زن برای بارداری با استفاده از IVF‌ / میکرواینجکشن را 50 درصد کاهش دهد. استفاده از الکل، کافئین بیش از حد و داروهای خاص نیز می‌تواند مضر باشد.

عدم موفقیت IVF / میکرواینجکشن

یکی از مشکلات اجتناب‌ناپذیر در ناباروری، عدم موفقیت در IVF / میکرواینجکشن است. بدین معنی که فرد نابارور، سیکل‌های بسیاری از IVF / میکرواینجکشن را متحمل شده اما کاشت رویان‌ها به طور مستمر و به دلایل نامعلوم با عدم موفقیت همراه بوده است.

یک دلیل متداول برای یک سیکل IVF / میکرواینجکشن ناموفق، پاسخ ضعیف تخمدانی است. به این معنی که فرد تعداد تخمک‌ها و رویان‌های کمی دارد. برای این افراد، دو گزینه پیشنهاد می‌شود:

• تخمک‌گذاری تهاجهی که با دوز بالای داروی HMG به افراد کمک می‌کند تخمک‌های بیشتری ایجاد کنند.
• انتقال به داخل لوله فالوپ (ZIFT) که با استفاده از لاپاروسکوپی رویان‌ها را به طور مستقیم به لوله‌های فالوپ منتقل می‌کنند.

در روش‌های نامبرده احتمال بارداری نسبت به IVF‌ / میکرواینجکشن بیشتر است زیرا رویان‌ها به جایی که تعلق دارند فرستاده می‌شوند (انتقال به لوله فالوپ به جای انکوباتور).

موفقیت‌آمیز بودن کاشت رویان، به سلامت رویان بستگی دارد و یکی از دلایلی که کاشت رویان‌ها ممکن است با شکست مواجه شود این است که از لحاظ کروموزومی غیر طبیعی باشند. تحقیقات نشان داده‌اند که بروز ناهنجاری‌های کروموزومی حتی در رویان‌هایی با ظاهر سالم، حدود 50 درصد است.

تحقیقات نشان داده است که تنها دو دلیل برای عدم موفقیت کاشت وجود دارد. یکی می‌تواند این باشد که رویان‌ها از کیفیت خوبی برخوردار نیستند در حالی که دلیل دیگر این است که پذیرش آندومتر با مشکل مواجه است.

رشد رویان‌ها تا مرحله بلاستوسیست (به جای انتقال آن‌ها در روز دوم یا سوم) بهترین راه برای اطمینان از مناسب بودن رویان‌ها است. اگر رویان‌ها در محیط آزمایشگاه و در انکوباتور نتوانند تا مرحله بلاستوسیست رشد کنند به این معنی است که مشکلِ کاشت‌های ناموفقِ پی‌درپی با احتمال نسبتاً بالایی مربوط به رویان است. در بیمارانی که سیکل‌های IVF‌ / میکرواینجکشن ناموفق به دلیل انتقال رویان در روز دوم یا سوم باشد استفاده از این روش بسیار کارآمد خواهد بود.